คบบัณฑิตก็คือว่าผู้ที่มีความฉลาดในการชักชวนเข้าวัด ชักชวนกันปฏิบัติ ชักชวนกันมาทำสมาธิภาวนา เหล่านี้เรียกว่าคบบัณฑิต

ทีนี้ท่านอธิบายไว้ ๒ อย่างคือการคบคนภายนอกนั้นประการหนึ่ง
ภายในคือในตัวเรา จิตของคนเรานี่มันจะมีถึงเวลาที่มันจะชวนให้ไปทำความชั่วต่าง ๆ นี่มันชวนได้
ชวนไปกินเหล้าเมาสุรา ชวนไปเรื่องเสเพลโกหกทุจริตอะไรต่าง ๆ เหล่านี้มันเกิดขึ้นได้
แต่ว่าเราอย่าไปคบมันก็หมายความว่าสลายตัว

แต่ถ้าหากว่าเป็นบัณฑิตที่เกิดขึ้นภายในใจ ก็หมายถึงว่าเขาชักชวนให้มาทำสมาธิ ชักชวนให้ทำบุญให้ทาน ชักชวนให้รักษาศีลภาวนา
อย่างนี้ก็ถือว่าคบคนภายใน คนภายนอกคบคนภายใน

คนภายในสำคัญกว่าเพราะว่าวาระจิตนี่มันเกิดขึ้นชั่วขณะ

เช่นอย่างมันจะไปทำความผิดไปฆ่าคนบ้าง ไปประพฤติข่มขืนอนาจารบ้าง ไปโกหกหลอกลวงบ้าง ไปทุจริตอะไรต่าง ๆ เหล่านี้
ถ้าหากว่ามีเกิดขึ้นกับใจแล้วถ้าเราไม่ระงับไม่ทำลาย มันก็ชักชวนให้ใจไปในทางที่ผิดได้ตลอดเวลา
แต่ในขณะเดียวกันก็มีบัณฑิตภายในจิตใจ ชักชวนให้ไปทำความดีต่าง ๆ มีการรักษาศีลเป็นต้น
นี่เป็นมงคล ถ้าใครทำได้ก็ถือว่าเป็นมงคล

คำว่ามงคลนั้นน่ะคือสิ่งประเสริฐที่มีอยู่ในตัวของเรา

ตัวของเรานั้นเราต้องการความดีต้องการสิ่งประเสริฐ ต้องการสิ่งที่เลอเลิศต่าง ๆ ก็ต้องอาศัยคนที่รู้จักคบคนภายในไม่ให้มันหลอกลวงเรา ให้มันกลับใจให้ไปทำในทางที่ดี

จากหนังสือ ธรรมะรุ่งอรุณ เล่มแรก หน้าที่ ๗๖
พระธรรมมงคลญาณ (พระอาจารย์หลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร)

สวนพนาสนธิ์ ๓/ศูนย์สัมมนาป่าพนาสนธิ์-แบ่งปัน

๖๑.๐๓.๑๘