. สติปัญญาขั้นพิจารณารูปขันธ์นี้ผาดโผนมากผิดธรรมดาของความเพียรภาคทั่ว ๆ ไป แต่ก็เหมาะสมกับงานซึ่งเป็นงานหยาบที่จำเป็นต้องใช้สติปัญญาอันผาดโผนไปตาม ๆ กัน

เช่นเดียวกับท่อนไม้ซึ่งอยู่ในขั้นที่ควรถากอย่างหนักมือก็จำเป็นต้องทำเช่นนั้น

สติปัญญาที่ทำการพิจารณาร่างกายซึ่งเป็นขันธ์หยาบก็จำเป็นต้องดำเนินไปตามความเหมาะสมของงาน

เมื่อสติปัญญารู้เท่าและปล่อยวางขันธ์นี้แล้วก็ลดการพิจารณาแบบนั้นลงไปเอง

เช่นเดียวกับไม้ซึ่งนายช่างดัดแปลงลงถึงขั้นที่ควรลดจากการถากการฟันอย่างหนักมือแล้วก็ลดไปเองโดยไม่ต้องมีใครมาบอกฉะนั้น

ส่วนนามขันธ์ ได้แก่ เวทนา สัญญา สังขารและวิญญาณ นั้นเป็นขันธ์ละเอียด การพิจารณาทางด้านปัญญาก็ละเอียดไปตาม ๆ กัน
สติปัญญาที่พิจารณาขันธ์ทั้งสี่นี้ย่อมเป็นไปอย่างละเอียดสุขุมราวกับน้ำซึมน้ำซับนั่นแล
แต่การพิจารณาขันธ์ทั้งสี่นี้ พิจารณาลงในไตรลักษณ์ล้วน ๆ จะเป็นไตรลักษณ์ใดก็ได้ตามแต่ความถนัดของการพิจารณา ไม่มีคำว่าอสุภะอสุภังเหมือนพิจารณาร่างกายอันเป็นขันธ์หยาบ

การพิจารณาขันธ์สี่นี้จะพิจารณาขันธ์ใดก็ได้ตามแต่ถนัด

จากหนังสือ อนาลโยวาท หลวงปู่ขาว อนาลโย หน้าที่ ๑๕๒

สวนพนาสนธิ์ ๓/ศูนย์สัมมนาป่าพนาสนธิ์-แบ่งปัน
๖๑.๐๗.๒๑